Fierpmádatlihttu

Lonohallá vásáhusaid ja dieđuid: Min miellahtut leat goappašat bealde duiskka-dánskka ráji ja ovddastit lihkostuvvan ovttasbarggu, maid mii háliidit kommuniseret miehtá Eurohpá.

Min fierpmádaga mihttomearrin lea doarjut minoritehtaid ja minoritehtaid várás gulahallama ja doaimmaid duiskka-dánskka rádjeriikkas ja olgoriikkas. Min oasálašorganisašuvnnat váikkuhit ovddidit ipmárdusa nationála minoritehtaid ja etnalaš joavkkuid birra ja sin giela ja kultuvrra birra.

Duiskka-Dánskka rádjeriikka dohkkehuvvon minoritehtat ja etnalaš joavkkut áddejuvvojit nationála minoritehtan. Schleswig- Holsteinas fátmmasta dat dánskka minoritehta, duiska sinti ja romálbmoga minoritehtaid, ja frisalaš etnalaš joavkku, geain lea várjalus ja ovddideapmi nannejuvvon Schleswig-Holsteina Stáhtavuođđudusas. Dasa lassin lea maiddái duiskka minoritehta Nord-Slesvigas Dánmárkkus maiddái miellahttu minoritehtagelbbolašvuođafierpmádagas.

Oinnolašvuođa nannen

Nationála minoritehtaid oinnolašvuohta lea agalaš vuođđudeaddji váttisvuohta mii lea juohke digaštallama vuođđun minoritehtaid birra. Dát fátmmasta maiddái ipmárdusa duiskka-dánskka rádjeriikka gussiid ja majoritehtaálbmoga ipmárdusa, mii sáhttá leat molsašuddi.

Dálá ovdamearkkat almmolaš oainnuide leat báikenamat ja johtolatšilttat, nugo gávdnojit frisagillii. Dat dánskka minoritehta lea maiddái čalmmustahtton báikenammašilttain, dego Flensburg/Flensborg. Oahppoguovlluin lea maiddái mearkkašupmi. Dasa lassin lea dát dánskka minoritehta sajis olu mánáidgárddiiguin ja skuvllaiguin. Aviissain «Flensborg Avis» lea dat ásahan nanu juolgi almmolašvuhtii. Dat duiskka minoritehta Nord-Slesvigas lea nannosit ovddastuvvon medias aviissainis "Der Nordschleswiger" ja doaimmaha maiddái mánáidgárddiid ja skuvllaid mat váikkuhit báikkálaš árgabeaieallimii.

Daid nationála minoritehtaid máŋggagielatvuohta ferte oažžut olu stuorát saji medias go lea odne. Okta mii lea čielggas: giella mii ii gávdno medias lea jápma giella. Dat lea earenoamáš hástaleaddjin  románi gillii, duiska sinti ja romálbmot gielaide ja davvifrisagillii. Muhto lea ovdáneapmi maiddái dákko, nugo dat aiddo almmuhuvvon davvifrisagiela neahttasátnegirjii: friesisch.net. Sátnegirji sáhttá maiddái leat modeallan románi dahje regionála gielaide nugo Plattdeutsch dahje Synnejysk.

Schleswig-Holstein: Minoritehtapolitihkka modeallan

Lihttostáhta Schleswig-Holstein struktuvrrat govvidit movt Schleswig-Holsteina minoritehtapolitihkka sáhttá leat modeallan eará stáhtaide ja riikkaide. Minoritehtaid ruohtasteapmi stáhtavuođđudussii, ja guovddáš oktavuođaolmmoš minoritehtaide ovddastuvvon minoritehtakomissára Johannes Callsen bokte, lea hui nanu caggi minoritehtaid várjaleapmái Schleswig-Holsteinas. Minoritehtat leat oidnosis duiskka-dánskka rádjeriikkas girjáivuođain ja ovttaseallimiin ja searvadahttimiin majoritehtaálbmogii.

Lea dehálaš ahte nationála minoritehtat ain leat ealli oassi duiskka-dánskka rádjeriikka servodagas. Min lágideamit leat hábmejuvvon jotkkolaš lonohallama ja ipmárdusa ovddideapmái gaskal minoritehta ja majoritehta. Sii egeat galledit duiskka-dánskka rádjeriikka sáhttet ságastallamiin oahppat movt ja manne lea vejolaš earáhuhttit geainnu riidás vuostálasvuođas ráfálaš ovttaseallimii. Váldogelbbolašvuohta mii oahpahuvvo, sáhttá veahkehit bisuhit ja viidásit ovdánahttit ráfálaš servodaga nugo mii dovdat dan odne.